Ως ψυχοθεραπεύτρια έρχομαι συχνά αντιμέτωπη με ανθρώπους που έχουν μια κακή εικόνα εαυτού, εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και μια δυσκολία να καλλιεργήσουν μια πιο θετική εικόνα για τον εαυτό τους. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν συνειδητοποιούν ότι η ζωή τους, οι συμπεριφορές και οι επιλογές τους επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την αρνητική εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους, μειώνοντας την αίσθηση της απόλαυσης στη ζωή τους και δυσχεραίνοντας την καθημερινότητα τους με διάφορους τρόπους.
Η οικογένεια συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο που το παιδί βλέπει τον εαυτό του και κατά επέκταση διαμορφώνει την ταυτότητα του. Για κάποιους η παιδική ηλικία συνοδεύεται από αγάπη, στοργή, κατανόηση, αποδοχή και ασφάλεια, ενώ για κάποιους άλλους συνδέεται με αρνητικές εμπειρίες, ίσως και τραυματικές, όπως απόρριψη, ενοχή, παραμέληση, εγκατάλειψη, κακοποίηση.
Αυτές οι επιρροές από την παιδική ηλικία αναφέρονται από τους ψυχολόγους ως το «εσωτερικό παιδί». Το «εσωτερικό παιδί» είναι, λοιπόν, το σύνολο όλων αυτών των παιδικών επιρροών, θετικών και αρνητικών, που ζήσαμε μέσω κυρίως των γονιών μας αλλά και άλλων σημαντικών ανθρώπων της παιδικής μας ηλικίας. Τις περισσότερες από αυτές τις εμπειρίες δεν τις θυμόμαστε συνειδητά. Το εσωτερικό μας παιδί είναι στο μεγαλύτερο βαθμό του ασυνείδητο και αποτελεί μια κατάσταση του εαυτού μας υπεύθυνη για πολλές από τις συμπεριφορές μας στη μετέπειτα ενήλικη ζωή.
Ωστόσο, οι αρνητικές εμπειρίες και τα συναισθηματικά ελλείμματα της παιδικής ηλικίας είναι εκείνα που δημιουργούν προβλήματα στην ενήλικη ζωή. Τα παιδιά που δεν λαμβάνουν συναισθηματική και σωματική υποστήριξη γίνονται πληγωμένοι ενήλικες. Ως ενήλικες συνεχίζουν και συγκατοικούν με αυτό το «πληγωμένο» συναισθηματικά παιδί, που δεν ένιωσε ποτέ του στοργή, αποδοχή, προστασία και κατανόηση, αλλά αντίθετα βίωσε απόρριψη, απογοήτευση, ανασφάλεια και παραμέληση. Ενώ λοιπόν σε συνειδητό επίπεδο είμαστε ανεξάρτητοι ενήλικες που καθορίζουμε τη ζωή μας, σε ασυνείδητο επίπεδο το εσωτερικό μας παιδί επηρεάζει την αντίληψη, τη σκέψη, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές μας. Και όχι μόνο ενσωματώνουμε την αρνητική εικόνα για τον εαυτό μας που είχαμε μέσα στην οικογένεια, αλλά επιπλέον την ενισχύουμε και τη μεγεθύνουμε. Αποδεχόμαστε ότι αυτή η διαστρεβλωμένη αρνητική εικόνα αντιπροσωπεύει αυτό που πραγματικά είμαστε, ενώ στην πραγματικότητα είναι μόνο μια ταμπέλα ή μια ταυτότητα που μας επιβλήθηκε όταν ήμασταν παιδιά. Παρόλα αυτά, η αρνητική εικόνα του εαυτού συνεχίζει να επηρεάζει τον τρόπο που αλληλοεπιδρούμε με τους άλλους σε όλη μας τη ζωή. Ως ενήλικες προσπαθούμε άσκοπα να αναγκάσουμε άλλους να εκπληρώσουν αυτές τις παιδικές μας ανάγκες, κάτι που είναι καταδικασμένο να αποτύχει.
Για να δούμε λοιπόν κάποιες συμπεριφορές σχετικά με την κατάσταση του «εσωτερικού παιδιού» που ο καθένας κουβαλάει μέσα του:
Συμπεριφορές ενός πληγωμένου «εσωτερικού παιδιού»
- Δεν έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου
- Επικεντρώνομαι περισσότερο στα αρνητικά
- Κατηγορώ συχνά τον εαυτό μου ότι κάνει λάθος
- Δεν συγχωρώ εύκολα τον εαυτό μου
- Δυσκολεύομαι να βάζω όρια
- Θέλω διαρκώς να ευχαριστώ τους άλλους
- Τις περισσότερες φορές αισθάνομαι «ανεπαρκής»
- Φοβάμαι διαρκώς ότι θα πληγωθώ
- Προσβάλλομαι ή πληγώνομαι εύκολα
- Χρειάζομαι διαρκώς επιβεβαίωση από τους άλλους
- Φοβάμαι να εμπιστευθώ κάποιον
- Συναισθηματικά προσελκύω ανθρώπους μη διαθέσιμους
- Έχω φόβο εγκατάλειψης και συχνά παραμένω σε κακοποιητικές σχέσεις
- Αγχώνομαι πολύ όταν είμαι εκτός της ζώνης ασφαλείας μου
Θεραπεύοντας το εσωτερικό μας παιδί
Όταν μια αρνητική εικόνα εαυτού έχει εγκαθιδρυθεί από πολύ νωρίς στη ζωή ενός ατόμου είναι αρκετά δύσκολο και επίπονο να αλλάξει. Σε ένα ασυνείδητο επίπεδο οι άνθρωποι αναπτύσσουν μια διαστρεβλωμένη πεποίθηση ότι αν αλλάξουν αυτή την οικεία, αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, ολόκληρος ο κόσμος τους θα καταρρεύσει.
Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν την αρνητική εικόνα που έχουν δημιουργήσει για τον εαυτό τους, να αλλάξουν το αφήγημα της ιστορίας τους και να αμφισβητήσουν την παλιά τους ταυτότητα αλλάζοντας συμπεριφορές που ασυνείδητα χρησιμοποιούσαν για να διατηρήσουν τη συγκεκριμένη αρνητική εικόνα εαυτού.
Μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία το ενήλικο κομμάτι της προσωπικότητας μαθαίνει να βλέπει το εσωτερικό παιδί με κατανόηση και αποδοχή, ενώ είναι πρόθυμο να ικανοποιήσει τις ανάγκες του στο εδώ και τώρα. Η έναρξη και η διατήρηση ενός συνεχούς διαλόγου μεταξύ των δύο, μπορεί να οδηγήσει στη συμφιλίωση του εσωτερικού παιδιού με τον ώριμο ενήλικα.
Καθώς οι άνθρωποι αρχίζουν να αμφισβητούν την αρνητική εικόνα που είχαν σχηματίσει για τον εαυτό τους, μπορούν να αγαπήσουν τον εαυτό τους, να αγκαλιάσουν τις επιθυμίες τους και να θέσουν προτεραιότητες και στόχους για μια ζωή ελεύθερη και χαρούμενη.
Νίκη Μουλαγιάννη 